انتخاب نهال بر اساس نوع خاک و میزان آب

قبل از خرید نهال دلخواه‌تان، از نهالستان یا باغ همسایه بهتر است بدانید نهال خوب فقط به ظاهر سالم نیست، مهم‌تر از آن انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب باغتان می‌باشد. یک انتخاب نادرست هنگام خرید نهال هزینه و زحمت چند سال را به باد می‌دهد.

با خواندن این مطلب به سادگی می‌توانید نوع خاک را تشخیص دهید و جواب بسیاری از سوال‌های خود مانند چه نهالی برای زمین‌های آهکی، رسی و شنی مناسب است؟ چه نهال‌هایی با زمین‌های کم آب و پرآب سازگاری دارند؟ را بیابید و با راهنمایی‌های کارشناسان خبره رویال نهال، نهالی را انتخاب کنید که سال‌ها برایتان ثمره داشته باشد.

چرا شناخت نوع خاک برای انتخاب نهال مهم است؟

اولین و مهم‌ترین قدم در خرید نهال، انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب زمین است. بسیاری از باغداران بدون شناخت نوع خاک و تنها از روی ظاهر نهال اقدام به خرید می‌کنند. اما، نمی‌دانند سالم‌ترین نهال هم در خاک نامناسب رشد نخواهد کرد و پس از مدتی خشک خواهد شد.

بافت و ترکیب خاک به صورت مستقیم روی رشد ریشه و جذب مواد مغذی از خاک تاثیر می‌گذارد. ریشه باید بتواند به راحتی در خاک نفوذ کند و آب و مواد مغذی را از آن جذب کند اگر خاک بیش از حد سبک یا سنگین باشد ریشه درگیر تشنگی یا خفگی خواهد شد.

میزان شوری و PH خاک یکی دیگر از عوامل مهمی است که در انتخاب نهال مناسب نقش دارند. اگر خاک شور باشد باعث سوختگی ریشه می‌شود. در مقابل، اگر خاک اسیدی یا قلیایی باشد جذب مواد غذایی از خاک مختل می‌شود.

بنابراین شناخت نوع خاک یک گام اصلی برای انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب زمین است در ادامه روش‌های تشخیص نوع خاک را بررسی خواهیم کرد.

چگونه بفهمیم خاک باغ ما چه نوعی است؟

برای اینکه در انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب تصمیم درستی بگیرید باید نوع خاک را بشناسید. خاک‌ها از نظر بافت، زهکشی، مواد آلی، میزان شوری و اسیدیته با یکدیگر فرق دارند. بافت خاک، ترکیب ذرات ریز و درشت خاک است که مشخص می‌کند هوا و آب چگونه داخل آن حرکت می‌کنند و زهکشی خاک، میزان نفوذ و خروج آب را تعیین می‌کند. بعضی خاک‌ها آب را داخل خود نگه می‌دارند و برخی به قدری سبک هستند که آب به سرعت خارج می‌شود.

میزان شوری که با پارامتر EC نشان داده می‌شود مقدار نمک خاک را تعیین می‌کند. اگر خاک بیش از حد شور باشد باعث خشکی ریشه می‌شود. میزان اسیدیته یا PH خاک یکی دیگر از عوامل مهمی است که در جذب مواد غذایی از خاک نقش دارد. مواد آلی خاک که از کود و خاک برگ تامین می‌شود نقش مهمی در حاصلخیزی خاک دارد.

خاک‌هایی که غنی از مواد آلی هستند و حاصلخیزی خوبی دارند معمولا رنگ تیره‌تری دارند در مقابل خاک‌های آهکی و شور معمولا خاکستری و روشن هستند. یک روش دیگر برای تشخیص نوع خاک بوی آن است خاک‌های سالم بوی طبیعی و ملایم دارند اما خاک‌های آهکی و شور بوی تند و ترشی می‌دهند.

با لمس دانه‌های خاک می‌توان شنی یا رسی بودن آن را تشخیص داد، اگر خاک حالت زبر دارد شنی و اگر دانه‌ها ریز و چسبیده هستند رسی می‌باشد اما اگر حالتی بین این دو دارد خاک لومی است که بهترین خاک برای رشد نهال می‌باشد. در ادامه انواع خاک‌های شور و قلیایی، اسیدی، شنی، رسی و لومی را بررسی خواهیم کرد.

خاک شور و قلیایی( آهکی)

خاک‌های آهکی به دلیل داشتن نمک زیاد رنگ خاکستری و روشن دارند. اگر با ریختن چند قطره سرکه روی خاک حباب ایجاد شد خاک از نوع قلیایی است که PH بالایی دارد و برای رشد درختان حساس مانند میوه مناسب نیست. این خاک جذب آهن و روی را توسط گیاه مختل می‌کند و باعث زردی برگ‌ها می‌شود.

در زمین شور چه بکاریم؟

اگر میزان پارامتر EC از 2 کمتر باشد اکثر درختان می‌توانند در این خاک رشد کنند اما اگر بالاتر باشد فقط درختان مقاوم به شوری مناسب هستند. در میان درختان میوه درخت پسته می‌تواند به خوبی نمک را از طریق ریشه دفع کند که در اکثر مناطق کویری ایران شناخته شده است. در مناطق گرم و خشک نخل خرما با داشتن ریشه‌های عمق می‌تواند به رشد خود ادامه دهد.

اگر آب و هوای منطقه معتدل باشد درخت انجیر، زیتون و انار هم مقاومت خوبی در برابر خشکی و شوری دارند. اگر با وجود خاک شور می‌خواهید درختان حساسی مانند هلو، گلابی و سیب بکارید با روش‌های اصلاح خاک مانند افزودن گج کشاورزی، افزایش آبیاری زمین و بهبود زهکشی خاک تا حدودی می‌توان نمک خاک را کنترل کرد.

خاک اسیدی

در مناطق شمالی و بارانی خاک‌ها معمولا اسیدی هستند و رنگ تیره‌تری دارند. برای تشخیص خاک اسیدی می‌توان از کاغذ لیتموس استفاده ، اگر رنگ کاغذ در تماس با خاک قرمز شد خاک اسیدی است. در این خاک برخی عناصر غذایی مانند منگنز و آهن جذب بالایی دارند.

خاک رسی و سنگین

خاک‌های رسی سنگین هستند و ذراتشان ریز و به هم چسبیده است، به علاوه وقتی خاک رسی مرطوب است آن را گلوله کنید شکلش را حفظ می‌کند. این خاک زهکشی خوبی ندارد و ممکن است باعث خفگی ریشه شود اما اگر با کود دامی پوسیده بافت خاک را اصلاح کنید برای کاشت بعضی نهال‌ها مانند انار یا توت مناسب است.

چه درختانی در خاک رسی خوب رشد می‌کنند؟

یکی از بهترین نهال‌ها برای خاک‌های رسی انار است به شرطی که زهشکی خاک ضعیف نباشد، درخت توت نیز با ریشه‌های قوی می‌تواند مواد غذایی را از خاک جذب کند. زرد آلو و آلو نیز در خاک رسی با رطوبت متوسط عملکرد خوبی دارند اما نسبت به غرقاب شدن حساس هستند که می‌توانید با افزودن ماسه یا کود دامی پوسیده خاک را اصلاح کنید.

یکی دیگر از نهال‌های مناسب برای خاک رسی درخت انجیر است اگر آبیاری با حجم کم و فواصل منظم انجام شود نهال انجیر نیز می‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد.

خاک شنی و سبک

خاک شنی برخلاف خاک رسی دانه‌های درشتی دارد و اگر آن را در دست فشار دهید پخش می‌شود. این خاک آب و مواد غذایی را به راحتی عبور می‌دهد و زهکشی بالایی دارد. خاک شنی برای نهال‌هایی مناسب است که نسبت به خشکی و کم آبی مقاوم هستند.

نهال مناسب برای خاک‌های شنی

نهال انجیر یکی از بهترین گزینه‌ها برای خاک‌های شنی است که با داشتن ریشه‌های عمیق می‌تواند آب و مواد غذایی را از عمق خاک جذب کند. همچنین، درخت پسته نه تنها با شوری و خشکی سازگار است در خاک‌های سبک نیز می‌تواند رشد خوبی داشته باشد.

یکی دیگر از نهال‌های مناسب برای خاک‌های شنی بادام است، اگر چه به آبیاری منظم نیاز دارد اما می‌تواند در برابر خشکی مقاومت خوبی داشته باشد. درخت زیتون در خاک‌هایی که آب سریع‌تر عبور می‌کند نسبت به خاک‌های سنگین بازدهی خوبی دارد و انتخاب مناسبی برای زمین‌های شنی و نیمه خشک جنوب کشور است.

خاک لومی

اگر خاک نه خیلی چسبیده باشد نه خیلی سبک یعنی لومی است که از نظر زهکشی، بافت و تعادل مواد غذایی بهترین خاک برای درختان میوه است. این خاک معمولا ترکیبی از شن، رس و مواد آلی می‌باشد. در نهایت شناخت نوع خاک نخستین گام مهم در انتخاب نهال مناسب نوع خاک و میزان آب است که برای اطمینان بیشتر می‌توانید از خاک زمین خود نمونه برداری کرده و میزان شوری و اسیدیته آن توسط یک آزمایشگاه معتبر بررسی شود.

انتخاب نهال مناسب میزان آب

در کنار شناخت نوع خاک زمین، میزان آب در دسترس یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب است. بعضی از درختان می‌توانند کم آبی و خشکی را تحمل کنند اما برخی دیگر برای رشد نیاز به آبیاری منظم دارند. در ادامه گونه‌هایی از درختان را معرفی خواهیم کرد که در شرایط غرقابی یا کم آبی زمین عملکرد خوبی دارند.

بهترین درخت برای مناطق کم آب کدام است؟

در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند سراغ درختان مقاوم به خشکی و کم آبی بروید، این نهال‌ها ریشه‌های عمقی دارند و می‌توانند آب را از لایه‌های زیرین زمین جذب کنند. یکی از این نهال‌ها پسته است که علاوه بر شوری با خشکی و کم آبی نیز کنار می‌آید. انجیر یکی دیگر از نهال‌هایی است که می‌تواند در رطوبت کم خاک به رشد خود ادامه دهد. درخت زیتون که به طور طبیعی در اقلیم‌های نیمه خشک می‌روید در خاک‌های فقیر و سبک نیز بازدهی خوبی دارد.

درخت بادام نسبت به بسیاری از نهال‌های میوه نیاز آبی کم دارد. همچنین انار در صورت کم آبی می‌تواند رشد کند اما اگر به طور مرتب آبیاری شود میوه‌های با کیفیت‌تری خواهد داشت. اگر زمینتان علاوه بر کم آبی، خاک آهکی نیز دارد بهتر است نهال سنجد را انتخاب کنید.

درختان مقاوم به غرقابی

در مناطقی که بارندگی زیاد است، نهال‌هایی باید انتخاب کنید که نسبت به رطوبت و آب تحمل بالایی داشته باشد در غیر اینصورت ریشه دچار پوسیدگی می‌شود. در بین درختان میوه گلابی، آلو و سیب در مناطق پرباران رشد خوبی دارند. علاوه بر این پایه نهال نیز اهمیت زیادی دارد به عنوان مثال نهال‌های پیوندی سیب که پایه‌های مقاوم به آب دارند مانند M9 و MM111 می‌توانند در خاک‌های غرقابی دوام بیاورند.

درخت بید، سپیدار و صنوبر نیز نهال‌هایی هستند که به عنوان بادشکن و درخت سایه دار کاشته می‌شوند و برای مناطق پرباران مناسب می‌باشند.

فاکتور‌های انتخاب نهال مناسب

وقتی در مورد خرید و انتخاب نهال مناسب صحبت می‌شود بیشتر افراد فقط به قیمت و نوع میوه توجه می‌کنند در حالی که بار آوردن یک باغ پرثمر و سود‌ده، به انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب بستگی دارد. باید نهالی انتخاب کنید که با میزان آب، شرایط اقلیمی منطقه و نوع خاک سازگاری داشته باشد. همچنین فاصله کاشت درختان و نیاز سرمایی از دیگر عواملی هستند که در انتخاب نهال سالم نقش دارند.

در زمین‌های کوچک نهال‌های پایه رویشی و پایه کوتاه گزینه مناسبی هستند، تا درختان فضای کافی برای رشد و نور گیری داشته باشند اما در زمین‌های بزرگ فاصله کاشت درختان متناسب با نوع نهال، قدرت رشد ریشه و تاج درخت تنظیم می‌شود.

بسیاری از درختان میوه مانند سیب و گیلاس برای شکستن خواب زمستانی به سرمای مشخصی نیاز دارند، اگر این درختان در مناطق گرمسیر کاشته شوند ممکن است جوانه‌ها باز نشوند یا میزان باردهی کم باشد.

انواع نهال

برای تصمیم گیری درست هنگام انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب بهتر است انواع نهال‌ها را بشناسید. در واقع نوع نهال تعیین کننده میزان مقاومت آن در برابر کم آبی، شرایط آب و هوایی، میزان باردهی و سرعت رشد است.

نهال میوه گرمسیری

نهال‌های میوه گرمسیری برای مناطق با زمستان‌های معتدل و تابستان‌های گرم و طولانی مناسب هستند این نهال‌ها در دما‌های پایین دچارسرمازدگی می‌شوند از جمله، انبه، پسته، مرکبات، خرما، انار و انجیر. این درختان در مقابل کم آبی و خشکی مقاومت خوبی دارند و در خاک‌های شنی و آهکی نیر می‌توانند رشد کنند.

نهال میوه سردسیری

از نهال‌های سردسیری می‌توان گردو، هلو، آلبالو، زردآلو و سیب را نام برد این نهال‌ها در مناطقی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل بازدهی خوبی دارند. خاک کاشت نهال‌های سردسیری بهتر است لومی و غنی از مواد آلی باشد به علاوه باید به طور مرتب آبیاری شوند.

نهال‌های اصلاح شده

نهال‌های اصلاح شده با روش‌های علمی و ژنتیکی نسبت به کم آبی، آفات و نوع خاک سازگاری پیدا کرده‌اند تا رشد و سود دهی بالایی داشته باشند. در زمین‌هایی که خاک و آب مناسبی ندارند انتخاب نهال‌های اصلاح شده یک راه مطمئن و پربازده است مانند نهال اصلاح شده مقاوم به شوری یا نهال گردو بر پایه ژن مقاوم به سرما

نهال پایه رویشی

در این روش نهال میوه روی پایه‌هایی پیونده زده می‌شود که ویژگی‌های خاصی مانند مقاوم به شوری دارند. این نهال‌ها ارتفاع کمتری دارند، زودتر به بار می‌نشیند و کنترل رشد و آبیاری آنها آسان است. در زمین‌هایی با خاک رسی و سنگین انتخاب نهال‌های مقاوم به رطوبت می‌تواند از پوسیدگی ریشه جلوگیری کند.

جمع بندی، راز باغ پربار در انتخاب هوشمندانه نهال

مهم‌ترین تصمیمی که هنگام احداث باغ باید با آگاهی کامل گرفته شود انتخاب نهال با نوع خاک و میزان آب است. پایه و اساس انتخاب نهال شناخت بافت خاک، میزان زهکشی، نوع خاک و میزان آب منطقه می‌باشد. با دانستن این موارد می‌توانید نهالی انتخاب کنید که با شرایط آب و هوایی منطقه شما سازگاری داشته باشد.

به علاوه شما می‌توانید برای انتخاب و خرید نهال‌های سالم و شناسنامه دار و مشاوره تخصصی در این زمینه با نهالستان رویال تحت مدیریت مهندس آرمین قاسمی در ارتباط باشید. کارشناسان خبره نهالستان رویال با تجربه و دانش فنی خود، شما را در انتخاب نهال همراهی خواهند کرد.

منبع: ejsms.gau

سوالات متداول

چگونه بفهمم خاک زمین من برای کاشت چه نهالی مناسب است؟

با شناخت نوع خاک و انجام آزمایش خاک باید نهالی انتخاب کنید که با بافت و میزان شوری خاک سازگار باشد.

اگر زمین من کم‌آب باشد چه درختانی مناسب هستند؟

در زمین‌های کم‌آب بهتر است نهال‌های مقاوم به خشکی مانند پسته، بادام، زیتون و انگور کاشته شوند. این درختان با آبیاری کمتر هم رشد خوبی دارند.

آیا می‌توان در خاک شور نهال کاشت؟

بله، اما باید از درختان مقاوم به شوری مانند انار، زیتون و انجیر استفاده کرد و با اصلاح خاک و زهکشی مناسب، نمک اضافی را کاهش داد.